|
|
Rig Veda Mandala 10 Previous Next Rig Veda Mandala 10 Hymn 85सत्येनोत्तभिता भूमिः सूर्येणोत्तभिता दयौः |रतेनादित्यास्तिष्ठन्ति दिवि सोमो अधि शरितः || सोमेनादित्या बलिनः सोमेन पर्थिवी मही | अथोनक्षत्राणामेषामुपस्थे सोम आहितः || सोमं मन्यते पपिवन यत सम्पिंषन्त्योषधिम | सोमं यम्ब्रह्माणो विदुर्न तस्याश्नाति कश्चन || आछद्विधानैर्गुपितो बार्हतैः सोम रक्षितः | गरव्णामिच्छ्र्ण्वन तिष्ठसि न ते अश्नाति पार्थिवः || यत तवा देव परपिबन्ति तत आ पयायसे पुनः | वायुःसोमस्य रक्षिता समानां मास आक्र्तिः || रैभ्यासीदनुदेयी नाराशंसि नयोचनी | सूर्यायाभद्रमिद वासो गाथयैति परिष्क्र्तम || चित्तिरा उपबर्हणं चक्षुरा अभ्यञ्जनम | दयौर्भूमिःकोश आसीद यदयात सूर्या पतिम || सतोमा आसन परतिधयः कुरिरं छन्द ओपशः | सूर्यायाश्विना वराग्निरासीत पुरोगवः || सोमो वधूयुरभवदश्विनास्तामुभा वरा | सूर्यांयत पत्ये शंसन्तीं मनसा सविताददात || मनो अस्या अन आसीद दयौरासीदुत छदिः | शुक्रावनड्वाहवास्तां यदयात सूर्या बर्हम || रक्सामाभ्यामभिहितौ गावौ ते सामनावितः | शरोत्रं तेचक्रे आस्तां दिवि पन्थाश्चराचारः || शुची ते चक्रे यात्या वयानो अक्ष आहतः | अनोमनस्मयं सूर्यारोहत परयति पतिम || सूर्याया वहतुः परागात सविता यमवास्र्जत | अघासुहन्यन्ते गावो.अर्जुन्योः पर्युह्यते || यदश्विना पर्छमानावयातं तरिचक्रेण वहतुंसूर्यायाः | विश्वे देवा अनु तद वामजानन पुत्रःपितरावव्र्णीत पूषा || यदयातं शुभस पती वरेयं सूर्यामुप | कवैकंचक्रं वामासीत कव देष्ट्राय तस्थथुः || दवे ते चक्रे सूर्ये बरह्माण रतुथ विदुः | अथैकंचक्रं यद गुहा तदद्धातय इद विदुः || सूर्यायै देवेभ्यो मित्राय वरुणाय च | ये भूतस्यप्रचेतस इदं तेभ्यो.अकरं नमः || पूर्वापरं चरतो माययैतौ शिशू करिळन्तौ परि यतोध्वरम | विश्वान्यन्यो भुवनाभिचष्ट रतुन्रन्योविदधज्जायते पुनः || नवो-नवो भवति जायमानो.अह्नां केतुरुषसामेत्यग्रम | भागं देवेभ्यो वि दधात्यायन पर चन्द्रमास्तिरतेदीर्घमयुः || सुकिंशुकं शल्मलिं विश्वरूपं हिरण्यवर्णं सुव्र्तंसुचक्रम | आ रोह सूर्ये अम्र्तस्य लोकं सयोनं पत्ये वहतुंक्र्णुष्व || उदीर्ष्वातः पतिवती हयेषा विश्वावसुं नमसागीर्भिरीळे | अन्यामिछ पित्र्षदं वयक्तां स ते भागोजनुषा तस्य विद्धि || उदीर्ष्वातो विश्वावसो नमसेळा महे तवा | अन्यामिछप्रफर्व्यं सं जायां पत्या सर्ज || अन्र्क्षरा रजवः सन्तु पन्था येभिः सखायो यन्ति नोवरेयम | समर्यमा सं भगो नो निनीयात सं जस्पत्यंसुयममस्तु देवाः || पर तवा मुञ्चामि वरुणस्य पाशाद येन तवाबध्नात सवितासुशेवः | रतस्य योनौ सुक्र्तस्य लोके.अरिष्टां तवा सहपत्या दधामि || परेतो मुञ्चामि नामुतः सुबद्धाममुतस करम | यथेयमिन्द्र मीढ्वः सुपुत्रा सुभगासति || पूषा तवेतो नयतु हस्तग्र्ह्याश्विना तवा पर वहतांरथेन | गर्हान गछ गर्हपत्नी यथासो वशिनी तवंविदथमा वदासि || इह परियं परजया ते सं रध्यतामस्मिन गर्हे गार्हपत्यायजाग्र्हि | एना पत्या तन्वं सं सर्जस्वाधा जिव्री विदथमा वदाथः || नीललोहितं भवति कर्त्यासक्तिर्व्यज्यते | एधन्ते अस्याज्ञातयः पतिर्बन्धेषु बध्यते || परा देहि शामुल्यं बरह्मभ्यो वि भजा वसु | कर्त्यैषापद्वती भूत्व्या जाया विशते पतिम || अश्रीरा तनूर्भवति रुशती पापयामुया | पतिर्यद्वध्वो वाससा सवमङगमभिधित्सते || ये वध्वश्चन्द्रं वहतुं यक्ष्मा यन्ति जनादनु | पुनस्तान यज्ञिया देवा नयन्तु यत आगताः || मा विदन परिपन्थिनो य आसीदन्ति दम्पती | सुगेभिर्दुर्गमतीतामप दरान्त्वरातयः || सुमङगलीरियं वधूरिमां समेत पश्यत | सौभाग्यमस्यै दत्त्वायाथास्तं वि परेतन || तर्ष्टमेतत कटुकमेतदपाष्ठवद विषवन नैतदत्तवे | सूर्यां यो बरह्मा विद्यात स इद वाधूयमर्हति || आशसनं विशसनमथो अधिविकर्तनम | सूर्यायः पश्यरूपाणि तानि बरह्मा तु शुन्धति || गर्भ्णामि ते सौभगत्वाय हस्तं मया पत्या जरदष्टिर्यथासः | भगो अर्यमा सविता पुरन्धिर्मह्यं तवादुर्गार्हपत्याय देवाः || तां पूषञ्छिवतमामेरयस्व यस्यां बीजं मनुष्यावपन्ति | या न ऊरू उशती विश्रयाते यस्यामुशन्तःप्रहराम शेपम || तुभ्यमग्रे पर्यवहन सूर्यां वहतुना सह | पुनःपतिभ्यो जायां दा अग्ने परजया सह || पुनः पत्नीमग्निरदादायुषा सह वर्चसा | दीर्घायुरस्या यः पतिर्जीवाति शरदः शतम || सोमः परथमो विविदे गन्धर्वो विविद उत्तरः | तर्तीयोग्निष टे पतिस्तुरीयस्ते मनुष्यजाः || सोमो ददद गन्धर्वाय गन्धर्वो दददग्नये | रयिं चपुत्रांश्चादादग्निर्मह्यमथो इमाम || इहैव सतं मा वि यौष्टं विश्वमायुर्व्यश्नुतम | कॄळन्तौ पुत्रैर्नप्त्र्भिर्मोदमानौ सवे गर्हे || आ नः परजां हनयतु परजापतिराजरसाय समनक्त्वर्यमा | अदुर्मङगलीः पतिलोकमा विश शं नो भवद्विपदे शं चतुष्पदे || अघोरचक्षुरपतिघ्न्येधि शिवा पशुभ्यः सुमनाःसुवर्चाः | वीरसूर्देवकामा सयोना शं नो भव दविपदेशं चतुष्पदे || इमां तवमिन्द्र मीढ्वः सुपुत्रां सुभगां कर्णु | दशास्यां पुत्राना धेहि पतिमेकादशं कर्धि || सम्राज्ञी शवशुरे भव सम्राज्ञी शवश्र्वां भव | ननान्दरि सम्राज्ञी भव सम्राज्ञी अधि देव्र्षु || समञ्जन्तु विश्वे देवाः समापो हर्दयानि नौ | सम्मातरिश्वा सं धाता समु देष्ट्री दधातु नौ || satyenottabhitā bhūmiḥ sūryeṇottabhitā dyauḥ | ṛtenādityāstiṣṭhanti divi somo adhi śritaḥ || somenādityā balinaḥ somena pṛthivī mahī | athonakṣatrāṇāmeṣāmupasthe soma āhitaḥ || somaṃ manyate papivan yat sampiṃṣantyoṣadhim | somaṃ yambrahmāṇo vidurna tasyāśnāti kaścana || āchadvidhānairghupito bārhataiḥ soma rakṣitaḥ | ghravṇāmicchṛṇvan tiṣṭhasi na te aśnāti pārthivaḥ || yat tvā deva prapibanti tata ā pyāyase punaḥ | vāyuḥsomasya rakṣitā samānāṃ māsa ākṛtiḥ || raibhyāsīdanudeyī nārāśaṃsi nyocanī | sūryāyābhadramid vāso ghāthayaiti pariṣkṛtam || cittirā upabarhaṇaṃ cakṣurā abhyañjanam | dyaurbhūmiḥkośa āsīd yadayāt sūryā patim || stomā āsan pratidhayaḥ kuriraṃ chanda opaśaḥ | sūryāyāaśvinā varāghnirāsīt puroghavaḥ || somo vadhūyurabhavadaśvināstāmubhā varā | sūryāṃyat patye śaṃsantīṃ manasā savitādadāt || mano asyā ana āsīd dyaurāsīduta chadiḥ | śukrāvanaḍvāhavāstāṃ yadayāt sūryā bṛham || ṛksāmābhyāmabhihitau ghāvau te sāmanāvitaḥ | śrotraṃ tecakre āstāṃ divi panthāścarācāraḥ || śucī te cakre yātyā vyāno akṣa āhataḥ | anomanasmayaṃ sūryārohat prayati patim || sūryāyā vahatuḥ prāghāt savitā yamavāsṛjat | aghāsuhanyante ghāvo.arjunyoḥ paryuhyate || yadaśvinā pṛchamānāvayātaṃ tricakreṇa vahatuṃsūryāyāḥ | viśve devā anu tad vāmajānan putraḥpitarāvavṛṇīta pūṣā || yadayātaṃ śubhas patī vareyaṃ sūryāmupa | kvaikaṃcakraṃ vāmāsīt kva deṣṭrāya tasthathuḥ || dve te cakre sūrye brahmāṇa ṛtutha viduḥ | athaikaṃcakraṃ yad ghuhā tadaddhātaya id viduḥ || sūryāyai devebhyo mitrāya varuṇāya ca | ye bhūtasyapracetasa idaṃ tebhyo.akaraṃ namaḥ || pūrigvedaāparaṃ carato māyayaitau śiśū kriḷantau pari yatoadhvaram | viśvānyanyo bhuvanābhicaṣṭa ṛtunranyovidadhajjāyate punaḥ || navo-navo bhavati jāyamāno.ahnāṃ keturuṣasāmetyaghram | bhāghaṃ devebhyo vi dadhātyāyan pra candramāstiratedīrghamayuḥ || sukiṃśukaṃ śalmaliṃ viśvarūpaṃ hiraṇyavarṇaṃ suvṛtaṃsucakram | ā roha sūrye amṛtasya lokaṃ syonaṃ patye vahatuṃkṛṇuṣva || udīrṣvātaḥ pativatī hyeṣā viśvāvasuṃ namasāghīrbhirīḷe | anyāmicha pitṛṣadaṃ vyaktāṃ sa te bhāghojanuṣā tasya viddhi || udīrṣvāto viśvāvaso namaseḷā mahe tvā | anyāmichaprapharigvedayaṃ saṃ jāyāṃ patyā sṛja || anṛkṣarā ṛjavaḥ santu panthā yebhiḥ sakhāyo yanti novareyam | samaryamā saṃ bhagho no ninīyāt saṃ jaspatyaṃsuyamamastu devāḥ || pra tvā muñcāmi varuṇasya pāśād yena tvābadhnāt savitāsuśevaḥ | ṛtasya yonau sukṛtasya loke.ariṣṭāṃ tvā sahapatyā dadhāmi || preto muñcāmi nāmutaḥ subaddhāmamutas karam | yatheyamindra mīḍhvaḥ suputrā subhaghāsati || pūṣā tveto nayatu hastaghṛhyāśvinā tvā pra vahatāṃrathena | ghṛhān ghacha ghṛhapatnī yathāso vaśinī tvaṃvidathamā vadāsi || iha priyaṃ prajayā te saṃ ṛdhyatāmasmin ghṛhe ghārhapatyāyajāghṛhi | enā patyā tanvaṃ saṃ sṛjasvādhā jivrī vidathamā vadāthaḥ || nīlalohitaṃ bhavati kṛtyāsaktirigvedayajyate | edhante asyājñātayaḥ patirbandheṣu badhyate || parā dehi śāmulyaṃ brahmabhyo vi bhajā vasu | kṛtyaiṣāpadvatī bhūtvyā jāyā viśate patim || aśrīrā tanūrbhavati ruśatī pāpayāmuyā | patiryadvadhvo vāsasā svamaṅghamabhidhitsate || ye vadhvaścandraṃ vahatuṃ yakṣmā yanti janādanu | punastān yajñiyā devā nayantu yata āghatāḥ || mā vidan paripanthino ya āsīdanti dampatī | sughebhirdurghamatītāmapa drāntvarātayaḥ || sumaṅghalīriyaṃ vadhūrimāṃ sameta paśyata | saubhāghyamasyai dattvāyāthāstaṃ vi paretana || tṛṣṭametat kaṭukametadapāṣṭhavad viṣavan naitadattave | sūryāṃ yo brahmā vidyāt sa id vādhūyamarhati || āśasanaṃ viśasanamatho adhivikartanam | sūryāyaḥ paśyarūpāṇi tāni brahmā tu śundhati || ghṛbhṇāmi te saubhaghatvāya hastaṃ mayā patyā jaradaṣṭiryathāsaḥ | bhagho aryamā savitā purandhirmahyaṃ tvādurghārhapatyāya devāḥ || tāṃ pūṣañchivatamāmerayasva yasyāṃ bījaṃ manuṣyāvapanti | yā na ūrū uśatī viśrayāte yasyāmuśantaḥpraharāma śepam || tubhyamaghre paryavahan sūryāṃ vahatunā saha | punaḥpatibhyo jāyāṃ dā aghne prajayā saha || punaḥ patnīmaghniradādāyuṣā saha varcasā | dīrghāyurasyā yaḥ patirjīvāti śaradaḥ śatam || somaḥ prathamo vivide ghandharigvedao vivida uttaraḥ | tṛtīyoaghniṣ ṭe patisturīyaste manuṣyajāḥ || somo dadad ghandharigvedaāya ghandharigvedao dadadaghnaye | rayiṃ caputrāṃścādādaghnirmahyamatho imām || ihaiva staṃ mā vi yauṣṭaṃ viśvamāyurigvedayaśnutam | kṝḷantau putrairnaptṛbhirmodamānau sve ghṛhe || ā naḥ prajāṃ hanayatu prajāpatirājarasāya samanaktvaryamā | adurmaṅghalīḥ patilokamā viśa śaṃ no bhavadvipade śaṃ catuṣpade || aghoracakṣurapatighnyedhi śivā paśubhyaḥ sumanāḥsuvarcāḥ | vīrasūrdevakāmā syonā śaṃ no bhava dvipadeśaṃ catuṣpade || imāṃ tvamindra mīḍhvaḥ suputrāṃ subhaghāṃ kṛṇu | daśāsyāṃ putrānā dhehi patimekādaśaṃ kṛdhi || samrājñī śvaśure bhava samrājñī śvaśrigvedaāṃ bhava | nanāndari samrājñī bhava samrājñī adhi devṛṣu || samañjantu viśve devāḥ samāpo hṛdayāni nau | sammātariśvā saṃ dhātā samu deṣṭrī dadhātu nau || |
